Kabotaj, sözlük anlamı olarak ‘Bir ülkenin iskele veya limanları arasında gemi işletme işi’ manasına geliyor. İlk kez 1 Temmuz 1926 yılında ilan edilen Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, gemi işletmeciliğini desteklemek ve kabotaj hakkının elde edilişini kutlamak için her yıl 1 Temmuz’da çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. İşte Denizcilik ve Kabotaj Bayramı hakkında bilinmesi gerekenler…
KABOTAJ BAYRAMI TATİL Mİ?
Hayır, Kabotaj Bayramı resmi tatil değildir. Her yıl 1 Temmuz tarihinde kutlansalar da, normal bir iş günü olarak kabul edilir.
Kabotaj Bayramı’nda resmi kurumlar ve özel sektör normal çalışma saatlerine devam eder.
Ancak bazı kurumlar ve işletmeler bu günü yarı tatil olarak kabul edip çalışma saatlerini kısaltabilir veya çeşitli kutlama etkinlikleri düzenleyebilir.
Kabotaj Bayramı’nın resmi tatil olmamasının sebebi, 1935 yılında kabul edilen Kabotaj Kanunu’nda bu konuda bir düzenleme bulunmamasıdır.
Bazı kaynaklarda 1 Temmuz’un “Denizcilik Günü” olarak da kabul edildiğinden bahsedilir. Fakat resmi bir kanunda veya yönetmelikte “Denizcilik Günü” tanımı yer almadığından bu da resmi bir tatil olarak kabul edilmez.
KABOTAJ BAYRAMI NEDİR, NEDEN KUTLANIR?
Ülkemizde, 20 Nisan 1926 Tarihinde kabul edilmiş olan kabotaj Kanunu, 1 Temmuz 1926’da yürürlüğe girmiş ve bu Kanun, “Türkiye Limanları ve sahilleri arasında yük ve yolcu taşınması ile kılavuzluk ve römorkaj hizmetleri, Türk Vatandaşları ve Türk Bayrağı taşıyan gemilerce yapılır” hükmünü getirerek daha önceden yabancılara açık olan bu faaliyetleri bundan böyle sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yapabileceğini belirtmiştir. Bu nedenle her yıl 1 Temmuz gününü “Denizcilik ve Kabotaj Bayramı” olarak kutluyoruz.
Osmanlı Devleti’nin kapitülasyonlar çerçevesinde yabancı ülke gemilerine tanıdığı kabotaj ayrıcalığı Lozan Barış Antlaşması’yla 1923 yılında kaldırıldı. 20 Nisan 1926 tarihinde de kabul edildi. Kabotaj Kanunu 1 Temmuz 1926’da yürürlüğe girdi. Bu yasaya göre; akarsularda, göllerde, Marmara denizi ile boğazlarda, bütün kara sularında ve bunlar içinde kalan körfez, liman, koy ve benzeri yerlerde, makine, yelken ve kürekle hareket eden araçları bulundurma; bunlarla mal ve yolcu taşıma hakkı Türk yurttaşlarına verildi. Ayrıca; dalgıçlık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, tayfalık ve benzeri mesleklerin Türk yurttaşlarınca yerine getirilebileceği belirtildi. Yabancı gemilerin yalnız Türk limanlarıyla yabancı ülkelerin limanları arasında insan ve yük taşıyabileceği kabul edildi.
KABOTAJ NE DEMEK?
Kabotaj, bir devletin kendi limanlarına deniz ticareti konusunda tanıdığı ayrıcalıktır. Bu ayrıcalıktan yalnızca yurttaşlarının yararlanması, millî ekonomiye önemli bir katkı sağlayacağından, devletler yabancı bandıralı gemilere kabotaj yasağı koyma yoluna gitmişlerdir. Bazı uluslararası sözleşmelerde de kabotaj yasağı koyma yetkisine ilişkin hükümler yer alır.
Haber/Kaynak: Burhan Akdağ